Թեղենիս Լեռ

Թեղենիս լեռ Ծաղկունյանց լեռնաշղթայի ամենաբարձր լեռնագագաթն է, (2851 մ) գտնվում է ՀՀ Արագածոտնի և Կոտայքի մարզերի սահմանագլխին: Կազմված է ստորին պալեոզոյի, կավճի և պալեոգենի ապարներից, որոնց վրա տեղադրված են միոպլիոցենյան անդեզիտներ և անդեզիտաբազալտներ:

Ծաղկունյաց լեռնաշղթան  է ՀՀ Կոտայքի և Արագածոտնի մարզերում: Սկսվում է Փամբակի լեռնաշղթայի կենտրոնական հատվածից ու ձգվում հարավ-արևելյան ուղղությամբ` բաժանվելով երկու հիմնական ճյուղերի` արևելյան և հարավային, որոնց միջև է տեղադրված Դալար գետի (Աղվերանի) հովիտը: Ջրբաժան է Քասախի ու Հրազդանի ավազանների միջև: Ունի ծալքաբեկորային ծագում: Արտաքին լանջերը հիմնականում մեղմաթեք են` կտրտված բազմաթիվ մանր ձորակներով ու մի քանի խոշոր հովիտներով: Վերը նշված երկու ճյուղավորումների իրար նայող ներքին լանջերը շատ ավելի զառիթափ են: Ծաղկունյաց լեռնաշղթայի լանջերից են սկսվում Դալարը, Արայի գետը, Մարմարիկի, Հրազդանի, Քասախի բազմաթիվ վտակներ: Ամենաբարձրը հարավային ճյուղավորության վրա գտնվող Թեղենիսն է 2851,1 մ բարձրությամբ: Բարձր գագաթներից է նաև Ծաղկունյացը՝ 2821,0 մ բարձրությամբ: Լեռնաշղթայի լանջերի զգալի մասը` մինչև 2400 մ բարձրությունները անտառածածկ են: Այս տարածաշրջանը հայտնի է որպես հանգստյան գոտի. այստեղ են Հանքավանը, Ծաղկաձորը, Բջնին, Աղվերանը, Արզականը, Բուժականը: Ծաղկաձորը եռաստիճան ճոպանուղով կապված է Ծաղկունյաց գագաթի հետ:

Ծաղկաձոր քաղաքը տեղակայված է Ծաղկունյաց լեռնաշղթայի հյուսիս-արևելյան ճյուղավորման Թեղենիս լեռան (2846 մ) արևելյան լանջին և ընդգրկում է Ծաղկաձոր գետի ավազանը (ծովի մակերևույթից 1830-2000 մ բարձրության վրա):

Թեղենյաց վանք, վանական համալիր  Նիգ գավառում /ներկայումս Կոտայքի մարզի Բուժական գյուղի հյուսիս-արևելյան կողմում/` Թեղենիս լեռան լանջին` թեղիներով շրջապատված բացատում։

 Վանական համալիրի հյուսիսարևմտյան կողմում առանձին կանգնած է ուղղանկյուն, թաղածածկ սեղանատան հյուսիսային պատը (13-րդ դար): Համալիրի արևմտյան կողմում գտնվում է վանքի գերեզմանատունը։ 1827 թ-ին Թեղենյաց վանքը հիմնովին ավերվել է երկրաշարժից: 1979 թ-ին հնագետ Գագիկ Սարգսյանի ղեկավարությամբ սկսվել ու հետագա տարիներին պեղվել է վանքի տարածքը: Այդ պեղումներով են բացվել հողածածկ Կաթողիկե եկեղեցին, գրատունը, մատենադարանը, փոքր եկեղեցին։